NFT Nedir? Hangi Alanlarda Kullanılır? Neden Değerlidir? NFT Başlangıç Kılavuzu

NFT Nedir?

Yazımızın konusu son günlerde gündem olan NFT nedir sorusu. NFT’nin açılımı Non-Fungible Token’dır. Türkçe ifade ile değiştirilemez token diyebiliriz. Peki, nedir ne değildir bu NFT? NFT, Ethereum blok zincirlerinde bulunan, eşsiz yani kendine has bir tokendır. Kripto para birimlerinin aksine NFT’ler benzersiz bir kod içerirler ve bu sayede tokenlar kendi aralarında değiştirilemezler aynı zamanda bölünemezler. Bu değiştirilemezlik ve bölünemezlik NFT’leri kendi içerisinde özel kılmaya yetmektedir ve hâlihazırda birçok yeni fikir ve pazarı oluşturmaya başlamıştır bile.

NFT nedir sorusunun yanıtının daha açık olabilmesi için değiştirilebilirlik ve bölünemezlik kavramını açmamız gerekmektedir. Bir örnek verelim. 1000 Türk lirasına sahip bir kişi ile yine 1000 Türk lirasına sahip diğer bir kişi kendi aralarında bir değişim gerçekleştirebilirler. Bu değişimin nasıl olacağının önemi yoktur. 1000 TL borç verdiğim bir arkadaşım bana daha sonra bu parayı 10’luk banknotlar halinde ödeyebileceği gibi, 200’lük banknotlar halinde de ödeyebilir. İster iki parça isterse üç parçada ödeyebilir. Arada bir fark yoktur, çünkü bu paralar aynı token kategorisindedir. Bu değiştirilebilir ve bölünebilir oldukları anlamına gelir. Ancak NFT’ler ne bu şekilde dönüştürülebilirler ne de bölünebilirler.

Bazen değiştirilebilirlik kavramı da öznellik gösterebilir. 1980 yılından kalma bir pul benim için eski bir kağıt parçasıyken bir koleksiyoner için çok değerlidir. Bu noktada benim için değiştirilebilir olan pul, koleksiyoner için değiştirilemez ya da yarı değiştirilebilir kategorisine girebilir. Uçak biletleri ise kendi kategorilerinde değiştirilemezdir. First class bir bilet ile ekonomi sınıfı bir bilet aynı kategoride olmadıkları gibi değiştirilebilir değildirler.

Tüm bu örneklerin ötesinde NFT’ler ise değiştirilemez tokenlardır çünkü özeldirler. Bu değiştirilemez tokenlar kendilerine has oldukları için eşit olarak takas edilemez. Bir kişinin NFT’si üç boyutlu bir grafik iken diğer kişininki bir PDF olabilir ve benzersiz kodlama nedeniyle bunları takas etmek mümkün değildir. İşte bu da NFT’yi özel kılan en önemli durumdur.

Yani elinizde bulunan bir esere, belgeye, şarkıya, fotoğrafa NFT (non fungible token) özelliği kazandırabilir, böylece bu eserin orijinalinin sadece üreticisi olan kişide, yani sizde kalmasını sağlayabilirsiniz. Bu unsuru satışa çıkarıp alıcı bulduğunuzda ise eserin orijinal dosyası ile birlikte NFT kodunu da verdiğinizde, ürün artık sadece satın alan kişiye ait olacak, yani kullanma hakkı NFT kodunun sahibine geçecektir.

NFT Dijital Varlıklara Gerçekten Sahip Olmamızı Sağlar

NFT’ler önce oyun içi varlıkları temsil etmek için kullanıldı. Başlangıçta, Ethereum blok zincirindeki CryptoKitties gibi blockchain oyunları ve koleksiyon parçalarında kullanılarak popülerliğini kanıtladı. Kullanıcıların kontrolünde bulunan oyun içi varlıkların temsiliyetinde kullanılan NFT’ler dijital sanatta da kullanılmaya başlandı. Özgünlük ve sahipliğin kanıtlanmasının çok zor olduğu dijital sanat eserlerine kimlik kazandırılmasında ve kullanım haklarının kontrol edilmesinde yardımcı olan NFT’ler daha sonra yavaş yavaş fiziksel varlıklarda da kullanıldı. Bu noktada dijital eserlerin kopyalanmaya, düşük kalitede de olsa çoğaltılmaya en müsait ürün olduğunu unutmamak gerekir. İşte bu yüzden NFT’ler bu ürünlerin orijinal üreticilerinden ürünün edinilmesi amacını taşır.

Şöyle bir düşündüğümüzde birçok dijital varlığa sahibiz (twitter hesabımız, steam hesabımızdaki oyunlar, yayınladığımız bloglar ve makaleler…) ancak bunların hiçbirisinin gerçekte sahibi bizler değiliz. Kodlanmış olarak var olan bu varlıklar internette, bulundukları hostinge ait durumdalar. Kendi steam hesabımızda bize ait olduğunu düşündüğümüz oyunları satamayız veya Fortnite skinimizi amazon veya Etsy üzerinden satmaya çalıştığımızda bunun ne kadar zor olduğunu, hatta imkansız olduğunu göreceğiz. Twitter hesabımızda bize ait olan ve binlerce etkileşim alan twitimizi de Ebay’den satışa sunamayız. İşte NFT nedir sorusunun en genel cevabı, dijital varlıklara gerçekten sahip olabilme üzerine kuruludur. Tüm bunların satışını mümkün kılmaya yöneliktir diyebiliriz.

İşin daha iyi anlaşılabilmesi için yaşanmış bir örnek verip, sonrasında NFT’lerin biraz daha içerisine gireceğiz. 11 Mart günü, grafik tasarımcı Mike Winkelmann a.k.a. Beeple, 14 yıl boyunca her gün bir adet çizmiş olduğu resimleri koleksiyon haline getirip satışa sundu. Açık artırmaya sunulan bu resim koleksiyonu tam 69 milyon dolara alıcı buldu. Ödemesi kripto para ile gerçekleşen bu eseri alınabilir hale getiren ise ürünün bir NFT olmasıydı. Her ne kadar bu kolajdaki resimleri ayrı ayrı indirebiliyor, Google’dan görsellerini bulabiliyor olsak bile Winkelmann’ın sattığı şey aslında eserlerin kendisinden ziyade orijinaliydi. Kendi yaptığı kolajın NFT olmasından dolayı eseri alan kişi aslında yaratıcının yaptığı ilk ve benzersiz olan versiyonunu almıştı. İşte bu yüzden bu kadar çok para verildi.

NFT, ilk defa kullanıcılara kendi dijital varlıklarını bulundukları yer haricinde bir yere taşıyabilme, bunları pazarlayabilme, satma, satın alma gibi imkânlar tanıdı. İnsanların bir anda bu kadar heyecanlanmasının genel nedeni de buydu.

NFT Hangi Alanlarda Kullanılabilir? Hangi Sitelerde NFT ile İşlem Yapılıyor?

NFTlerin hâlihazırda kullanıldığı alanları ve bu kullanım hacimlerini aşağıdaki grafikte bulabilirsiniz.

Görüldüğü üzere 2020 yılında hacimsel anlamda en büyük payı metaverse işlemleri almış. Onu hemen arkasından sanat ve oyun işlemleri takip ediyor. Spor ise 13% ile şimdilik dördüncü sırada. Oyunlarda genel olarak sanal gerçeklik üzerine kurulu oyunlar ön plana çıkıyor. Metaverse işlemleri arasında en büyük hacme sahip olanlar Decentraland ve Somniumspace adlı oyunlar. Sanat kısmında tahmin edebileceğiniz gibi dijital sanat eseri pazarları ön planda. Kendi dijital sanat eserlerini sergileyen ve bunları satışa çıkaran üreticilerin bulunduğu Makersplace ve Super Rare adlı siteler başı çekiyor. Gaming kategorisinde ise karşımıza Axie Infinity ve Megacryptopolis çıkıyor. Spor kategorisinde benim kişisel olarak çok ilgimi çeken ve futbol severlerin birçoğunun haberdar olduğu fantezi futbol liginin başka bir versiyonunu görüyoruz. Sorare adlı web sitede her birisi NFT kodları kullanılarak oluşturulmuş kartlar bulunmakta ve bu kartlar sizin fantezi futbol takımınızı oluşturmakta. Kartlar kişiler arasında Ethereum aracılığıyla el değiştirebiliyor. Ayrıca sevenleri için blockchain Formula 1 oyunu olan F1 Delta Time da NFT’nin kullanıldığı başka bir alan. Tüm bunların dışında CryptoPunks ve CryptoKitties gibi koleksiyonlar da NFT’nin en eski kullanıldığı alanlardan biri olarak göze çarpıyor.

Her ne kadar hacimsel anlamda bakıldığında sanat ve spor ilk üçte olsa bile bu alanlar hala tam olarak kendi potansiyellerine ulaşabilmiş değiller. Bunun nedeni ise aşağıdaki grafikte saklı. Görüleceği üzere grafiğe bakıldığında satışların ezici bir çoğunluğu oyun ve koleksiyon alanında görülmekte. Sanat ve sporun ise satış sayısı açısından toplamda %13’lük bir paya sahip olmasına rağmen hacimsel anlamda ilk üç sırada olması, gelecekte bu iki alanın diğerleri ile arasındaki makasın astronomik şekilde artacağını bize gösteriyor.

Bu istatistiki bilgilerin yanında sizler için bazı büyük ve ilginç NFT işlemlerini de toparladık. Örneğin çok yakın zamanda, 28 Aralıkta NBA’in en iyi şutları NFT olarak satıldı ve toplamda 230 milyon dolarlık işlem gördü. Ünlü oyuncu Jason Momoa ise iklim değişikliğine ve plastik kullanımına dikkat çekmek adına kendi yazıp imzaladığı bir dijital eseri Cryptograph adlı siteden açık artırma ile satışa sundu. Buradan gelen gelir ise iklim değişikliği ve çevre kirliliği üzerine çalışmalar yapan kuruluşlara aktarıldı. Barcelona’lı ünlü futbolcu Gerard Pique ise dijital fantezi futbol firması olan Sorare’ye 4.3 milyon dolarlık bir yatırım yaptı. Sinema dünyasından bu işe sessiz kalınması beklenemezdi ve God Father’ın NFT’leri de geçen sene satışa sunuldu. Dijital kart takas oyunu olan Doctor Who: Worlds Apart 2021’de yayınlanacak. Blockchain destekli oyunda dizinin karakterlerini temsil etmek için NFT’ler kullanılacak. Bu ve buna benzer birçok haberi sıklıkla duymaya devam edeceğiz gibi duruyor.

Görüldüğü üzere dijital sanat eserleri olmak üzere birçok alan NFT’lerin kullanımına dâhil olabiliyor. Gelecekte ev ve araba tapuları NFT haline getirilip bir devlet otoritesine ihtiyaç olmaksızın satılabilir. Uçak biletleri, hâlihazırda yapılmış sanat eserlerinin orijinalleri, birçok fotoğraf, resim ve video bu şekilde kullanılabilir. Sınırlı sayıda NFT haline getirilmiş ve sadece satın alan kişilere ait olacak filmler, albümler ortaya çıkabilir. Şu anda, astronomik birkaç satışın ardından birçok grafiker kendi eserlerini NFT haline getirip online ortamda satıla sunmaya başladılar bile. Komik olduğu kadar yaratıcı ve gereksiz birçok çalışma halihazırda internet ortamına düşmüş durumda. İnsanların yaratıcılığının sınırları olmadığını biliyoruz, bu nedenle bizler de kimsenin aklına bile gelmeyecek yeni pazarlar açılacağına eminiz.

Şimdi biraz daha konunun içine girip NFT’ler ile ilgili kafamıza oturmayan sorulara cevap vermeye çalışalım.

Bir NFT’ye Değerini Veren Şey Nedir? NFT Neden Değerlidir?

Bu sorunun birçok yanıtı olmakla beraber genel manada NFT’lerin neden değerli olduğunu şu şekilde sıralayabiliriz;

Benzersizlik

Tek başına üretilen her NFT benzersizdir ve kendine hastır. Aynı token numarasına sahip olan aynı akıllı sözleşmeden başka bir tane yapılamaz. Bu, üretilen bir tokenın tek ve yalnız olduğu, başka da üretilemeyeceği ve kopyalanamayacağı anlamına gelir. Bu, binlerce kopyası olmasına rağmen Picasso’nun kendi elleriyle çizdiği Guernica tablosunun paha biçilemez olmasına benzer. Bu durum blokchain tarafından doğrulanır ve herkes tarafından da görülebilir.

Tescillenebilirlik

NFT, eğer üreticisi bunu istediği takdirde bir telif ile üretilir. Bu telif, alıcıya ürünün tüm tanıtım ve reklam gibi ticari haklarına ilgili blokchain üzerinden sahip olduğu anlamına da gelir. Bu durum her türlü ürünün ticari değerini de artıracağı anlamına gelir.

Nadirlik

NFT’ler benzersiz ve kopyalanamaz oldukları için nadir olarak bulunurlar. Nadir olan şeylerin genelde değerli olduğu bilgisinin yanısıra özellikle şu dönemlerde çok sınırlı sayıda sanatçı ve üretici NFT’ye sahiptir. Bu da özellikle sürekli gelişen ve ne olacağını kolay kolay kestiremediğimiz sanal dünyada –şimdilik- iyi bir fırsat olarak karşımıza çıkmaktadır. İlk etapta satışa sunulan ürünlerin değerlerinin geleceğe kıyasla daha düşük olacağı gibi çok basit bir varsayım yaparsak, ileride çok daha pahalıya satılacak ürünlere sahip olabileceğimiz anlamına da gelebilir.

Korunabilirlik

NFT’lerin bir ömrü olmadığı gibi alınıp satılmaya da çok müsait olmalarından ötürü yıllarca elde tutulabilirler. Başka bir açıdan bakarsak, ömrünün bitmesini istemediğiniz bir ürünü NFT’ye çevirmek demek, ona kısmi bir sonsuzluk atfetmek anlamına da gelebilir.

Satılabilirlik

NFT’lerin hepsi alınıp satılabilir olduklarından dolayı elinizdeki tüm ürünleri ticarete açık hale getirmenize olanak sağlar. Bunun dışında bazı aracı kurumları kullanmanız durumda ürünleri indirebilirsiniz. Bu da NFT’leri salt sanal bir ürün olmaktan çıkarabilmektedir.

Bu yazıda NFT ya da bir diğer deyişle non-fungible token nedir sorusunun cevabını aradık. Bir sonraki yazımızda NFT standartları nelerdir, bir ürün nasıl NFT’ye çevrilir gibi konuları açıklayacağız.

Kaynaklar;

https://art.art/wp-content/uploads/2021/03/NFT-YEARLY-REPORT-2020.pdf

https://opensea.io/blog/guides/non-fungible-tokens/