UX ve UI: Kullanıcı Deneyimi ve Kullanıcı Arayüzü Arasındaki Benzerlikler ve Farklar Nelerdir?

UX ve UI, insanlar tarafından çok sık karıştırılan veya birbiri yerine kullanılan, ancak başka şeyler ifade eden terimledir. Teknolojik ve dijital gelişmelerin had safhada olduğu bu dönemde, bu tür terimlerle sık sık karşılaşıyoruz. UX ve UI ise dijital ürün tasarımında olmazsa olmaz iki elementtir. Peki bu kısaltmalar ne anlama gelmektedir? Aralarındaki farklar ve benzerlikler nelerdir? Bu yazıda UX ve UI tasarımlarının ne anlama geldiklerinden ve aralarındaki farklardan bahsedeceğiz. Öncelikle terimleri açıklayalım:

UX Tasarımı Nedir?

UX (User Experience) Türkçe anlamıyla “Kullanıcı Deneyimi”, bir arayüzü tasarımından çok insanların site üzerindeki etkileşiminin nasıl olacağıyla ilgilenir. Kullanıcı deneyimi tasarımcıları kullanılabilir, anlaşılabilir basit ürünler tasarlamaya odaklıdır. Dolayısıyla kullanıcı deneyimi, kullanıcı merkezli bir tasarım kavramıdır.

1990’larda bu terimi ortaya atan Don Norman, “kullanıcı deneyimi” terimini şöyle açıklamaktadır:

“Kullanıcı deneyimi, son kullanıcının şirketle, hizmetleriyle ve ürünleriyle etkileşiminin tüm yönlerini kapsar.”

-Don Norman

Bu tanımdan, UX tasarımının ne kadar genel ve her şeye uygulanabileceği çıkarımını yapabiliriz. Potansiyel bir müşteri veya halihazırda bir müşteri ile şirket arasındaki her türlü etkileşimi kapsadığını söyleyebiliriz.

UX tasarımı bilimsel olarak ele alındığında her şeye uygulanabilir bir terimdir. Örneğin; bir web sitesine uygulanabileceği gibi ayakkabı, su şişesi, kapı kolu vs. gibi alanlarda da yani, deneyimlenebilecek her şey için geçerlidir. Fakat her ne kadar bilimsel bir terim olsa da kullanım alanı neredeyse tamamen dijital alanlardadır.

Eğer bir web sitesi alanında incelemek gerekirse; UX web sitesinin içeriği, yapısı, tasarımı ve onu destekleyen sistemler gibi konuları ele alır. Kaliteli bir kullanıcı deneyimi, sitenin kullanım kolaylığını, anlaşılabilir ve kullanılabilir olmasını sağlamalıdır. Yani kullanıcı ile ürün arasındaki etkileşimi iyileştirmelidir.

UI Tasarımı Nedir?

UI (User Interface) Türkçe anlamıyla “Kullanıcı Arayüzü”, kullanıcılar ile ürün veya hizmet arasındaki herhangi bir etkileşimsel alandır. Mesela, bir tabletin dokunmatik ekranı veya bir bilgisayarın klavyesi, düğmeler, simgeler gibi. Kullanıcı arayüzü, bir ürünün etkileşim alan ve görsel tüm ögelerini ele alır.

Aslında kullanıcı deneyiminin bir tamamlayıcısıdır denebilir. Fakat her ne kadar karıştırılsa da kesinlikle aynı şey değillerdir. Bir ürünün sunumu, görünüşü ve etkileşimi kullanıcı arayüzü (UX) ile ilgilidir. Artan web sitesi ve mobil uygulama kullanımı ile birçok şirketin kullanıcı deneyimini iyileştirme amacıyla kullanıcı arayüzüne daha çok önem verdiğini söyleyebiliriz.

Web tasarım uzmanı Dimitry Fadeyev, iyi bir UI tasarımına sahip olmanın büyük başarılara ulaşmada ve rekabet avantajı sağlamadaki önemini şöyle ifade eder:

“Ön yüzündeki iyi tasarım arka tarafta her şeyin yolunda olduğu izlemini verir, gerçekte durum böyle olsa da olmasa da.”

-Dimitry Fadeyev

Peki UX ve UI Arasındaki Benzerlikler Nelerdir?

Kullanıcı deneyimi ve kullanıcı arayüzü arsındaki farkları daha iyi anlayabilmek için önce benzer yönlerine bakalım;

• İkisi de herhangi bir ürüne uygulanabilir.
• Kullanıcıya ve ürüne/hizmete odaklanırlar.
• Ve ikisinin de temel amacı müşteri memnuniyetini artırmaktır.

Şimdi UX ve UI Arasındaki Farkları İnceleyelim.

Bir dijital ürünün kısımlarını ve UX ile UI tasarımlarının işlevlerini daha iyi anlayabilmek için Rahul Varshney’in benzetmesine bir bakalım:

“Kullanıcı Deneyimi (UX) ve Kullanıcı Arayüzü (UI), alanımızdaki en kafa karıştırıcı ve yanlış kullanılan terimlerden bazılarıdır. UX’siz bir UI, ressamın bir tuvale düşünmeden boyayı tokatlaması gibidir; UI’sız UX ise üzerinde kağıt hamuru bulunmayan bir heykelin çerçevesi gibidir. Harika bir ürün deneyimi, UX ile başlar ve ardından UI gelir. Her ikisi de ürünün başarısı için çok önemlidir. “

-Rahul Varshney

Dain Miller da UX ve UI tasarımı arasındaki ilişkiyi çok güzel ve kısa bir şekilde özetliyor:

“UI eyer, üzengiler ve dizginlerdir. UX, ata binebildiğiniz duygusudur. ”

-Dain Miller

UX ve UI tasarımlarının birlikte çalıştığını bu benzetmelerle daha iyi anlayabiliriz. Biri yoksa diğeri de olamaz. Bu, UX tasarımcısı olmak için UI tasarımcısı yeteneklerine sahip olmanız gerektiği anlamına gelmez. Aynısı tam tersi için de geçerlidir. Yani, ikisi her ne kadar beraber çalışsalar da farklı görevler ve farklı rollere sahiptirler.

Yaptığımız alıntılarla UX ve UI arasındaki farkları temel hatlarıyla anlamaya başladıysak, aralarındaki temel farkları özetleyelim:

• Kullanıcı arayüzü (UI) tamamen sezgisel, estetik açıdan güzel ve etkileşimli arayüzler oluşturmakla ilgilidir, kullanıcı deneyimi (UX) ise tamamen kullanıcı odaklıdır. Kullanıcı problemlerini anlamak ve iyileştirmekle ilgilidir.
• Ürün geliştirme aşamasında genel olarak ilk sırada UX tasarımı vardır, ardından UI tasarımı gelir. UX tasarımcısı kullanıcının araştırmasını yapar ne istediğini tasarlar, UI tasarımcısı ise daha sonra onu görsel ögelerle düzenler.
• UX her tür hizmet ve ürüne uygulanabilir; UI sadece dijital ürün ve hizmetlere uygulanabilir.

KAYNAKÇA

• (2018). UI vs. UX: What’s the difference between user interface and user experience? https://www.usertesting.com/blog/ui-vs-ux#UX adresinden alındı.
• Xia, V. (2017) UX Is Not UI: What Is the Difference between UX and UI Design?. https://medium.com/@Vincentxia77/ux-is-not-ui-what-is-the-difference-between-ux-and-ui-design-by-devin-f3e4932e738f adresinden alındı
• Interaction Foundation Design. User Experience (UX) Design https://www.interaction-design.org/literature/topics/ux-design adresinden alındı
• Lamprecht, E. (2021). The Difference Between UX And UI Design – A Layman’s Guide https://careerfoundry.com/en/blog/ adresinden alındı
• Cline, A. (2020). The Difference Between UX And UI Design. https://usabilitygeek.com/the-difference-between-ux-and-ui-design/ adresinden alındı
• Rouse, M. user interface (UI). https://searchapparchitecture.techtarget.com/definition/user-interface-UI adresinden alındı